وقتی درباره رابطه جنسی صحبت می‌کنیم، منظور رابطه‌ای فراتر از دخول است. در دنیای پزشکی، تحریک آلت تناسلی با دست، رابطه دهانی یا انزال در نزدیکی واژن هم به‌عنوان رابطه جنسی شناخته می‌شوند. با اینکه تصور می‌شود این نوع روابط ایمن هستند و باعث بارداری نمی‌شوند، اما باید گفت بارداری بدون دخول اتفاقی است که اگر از قبل برای آن آماده نباشید و آگاهی خود را درباره آن افزایش نداده باشید، دور از انتظار نیست. در این مقاله شما را با راه‌های بارداری بدون دخول، احتمال آن و راه‌های جلوگیری از این پیشامد آشنا می‌کنیم.
به گفته وب‌سایت خدمات سلامت ملی بریتانیا (NHS) درصورتی‌که اسپرم‌ها با واژن تماس پیدا کنند، احتمال بارداری بدون دخول وجود دارد. هرچند احتمال بارداری از این طریق بسیار پایین است، چرا‌که اسپرم‌ها مدت‌زمان بسیار کوتاهی در محیط خارج از بدن انسان زنده می‌مانند؛ اما چنانچه قصد باردار شدن ندارید، به‌خاطر داشته باشید که بارداری بدون دخول هرچند با احتمال کم، اما ممکن است.
فهرست آنچه می‌خوانید:
بارداری بدون دخول چیست و چه زمانی رخ می‌دهد؟
بارداری بدون دخول، در اثر برخورد مایع منی با ناحیه خارجی واژن و بدون واردشدن آلت تناسلی به آن اتفاق می‌افتد. نتیجه پژوهشی که روی بیش از ۵ هزار و ۳۰۰ خانم باردار انجام شده است نشان می‌دهد که ۴۵ نفر از آن‌ها بدون انجام دخول باردار شده‌اند؛ این عدد یعنی احتمال بارداری بدون دخول چیزی حدود 8/0 درصد است.
پس می‌توان گفت با وجود اینکه احتمال بارداری از راه دخول و انزال داخل واژن از هر موقعیت دیگری بیشتر است، اما این تنها راه باردار شدن نیست.
چه عواملی در احتمال بارداری دخیل است؟
برای اینکه بارداری اتفاق بیفتد کافی است یک اسپرم از طریق واژن وارد شود، به یک تخمک سالم برسد و با آن ترکیب شود. این همان فرایندی است که به آن لقاح گفته می‌شود؛ اما برای اینکه لقاح اتفاق بیفتد، باید اسپرم و تخمک در زمان و شرایط مناسبی به هم برسند که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم.
احتمال بارداری در چه زمانی بیشتر است؟
هر چرخه قاعدگی از اولین روز شروع پریود شروع می‌شود و تا اولین روز پریود بعدی ادامه دارد. این سیکل در اغلب افراد ۲۸ روزه است؛ اما ممکن است طول چرخه قاعدگی در بعضی افراد متفاوت باشد. در یک چرخه قاعدگی ۲۸ روزه، معمولا تخمک‌گذاری در روز ۱۴ سیکل اتفاق می‌افتد. در طول دوره تخمک‌گذاری، تخمدان‌ها یک یا چند تخمک آزاد می‌کنند که از طریق لوله‌های رحمی به سمت رحم حرکت می‌کنند. طول عمر هر تخمک بعد از آزادشدن ۱۲ تا ۲۴ ساعت است، همچنین اسپرم‌ها بعد از ورود به واژن می‌توانند تا ۵ روز زنده بمانند؛ بنابراین می‌توان گفت ۵ روز قبل از شروع تخمک‌گذاری و یک روز بعد از آن، احتمال بارداری وجود دارد و به‌همین‌دلیل به این بازه «پنجره زمانی باروری» هم گفته می‌شود.
تخمک‌گذاری خانم‌ها معمولاً ۱۲ تا ۱۶ روز قبل از شروع پریود بعدی اتفاق می‌افتد؛ اما باید توجه داشت که این عدد دقیق نیست و ممکن است روزهای تخمک‌گذاری در یک ماه با ماه دیگر متفاوت باشد. برای مثال ممکن است در یک چرخه قاعدگی دو بار تخمک‌گذاری اتفاق بیفتد یا تخمک درست قبل از شروع پریود آزاد شود.
در روزهای تخمک‌گذاری که تقریباً در نیمه چرخه قاعدگی (بین روز ۱۲ تا ۱۶) قرار دارند، احتمال بارداری بیشتر است.
برای بارداری چقدر اسپرم لازم است؟
در هر انزال میلیون‌ها اسپرم از بدن آزاد می‌شوند. بسیاری از این اسپرم‌ها در طول سفر کوتاهی که درون واژن و به سمت تخمک دارند، خیلی زود می‌میرند؛ اما برای اینکه لقاح اسپرم با تخمک اتفاق بیفتد، زنده ماندن فقط یک اسپرم هم کافی است.
شانس بارداری با یک بار رابطه چقدر است؟
نتایج مطالعات علمی نشان داده‌اند که احتمال بارداری یک زوج بعد از اولین رابطه حفاظت‌نشده، حدود ۳۰ درصد است.
چرا اسپرم پس از انزال از واژن بیرون می‌‌آید؟
بعد از انزال ممکن است مقداری از مایع منی از واژن خارج شود. این اتفاق باعث می‌شود خیلی‌ها تصور کنند با خارج‌شدن مایع منی از واژن، دیگر باردار نخواهند شد! اما این تصور کاملاً اشتباه است.
مایع منی علاوه بر اسپرم، از ترکیبات مختلف دیگری تشکیل شده است که به اسپرم‌ها در حرکت‌شان به سمت تخمک کمک می‌کنند. (در واقع فقط ۱۰ درصد از مایع منی را اسپرم تشکیل می‌دهد.) بعد از اینکه انزال اتفاق می‌افتد، بخشی از اسپرم‌ها از سایر ترکیبات مایع منی جدا می‌شوند و به سمت دهانه رحم و لوله‌ها حرکت می‌کنند.
بقیه مایع منی ممکن است از واژن بیرون بیاید. اغلب اسپرم‌های باقی‌مانده در مایع منی که از واژن خارج می‌شوند، توسط ترشحات واژن از بین می‌روند. باتوجه‌به اینکه تعداد اسپرم‌ها در هر انزال بسیار زیاد است، احتمال بارداری حتی با وجود خارج‌شدن مایع منی از واژن وجود دارد.
حاملگی بدون دخول از چه راه‌هایی ممکن است؟
در این بخش درباره راه‌های مختلف حاملگی بدون دخول، از تماس مستقیم اسپرم‌ها با واژن گرفته تا بارداری از طریق لباس، رابطه دهانی و رابطه مقعدی صحبت می‌کنیم.
آلوده شدن اسپرم با واژن
تا زمانی که مایع منی بتواند راه خود را به واژن (چه ناحیه داخلی و چه ناحیه خارجی آن) باز کند، احتمال بارداری – هرچند اندک – وجود دارد؛ بنابراین حتی تحریک آلت تناسلی و انزال در نزدیکی ورودی واژن هم می‌تواند باعث بارداری شود. به‌طوری‌که حتی دیده شده است برخی خانم‌هایی که به واژینیسموس (ترس از دخول و انقباض غیرارادی واژن) مبتلا هستند، از این طریق صاحب فرزند هم شده‌اند.
اگر روی ناحیه بیرونی واژن مایع منی ریخته شده باشد و بعد از آن انگشت دست وارد واژن شود، احتمال ورود اسپرم‌ها به واژن بیشتر هم می‌شود.
برخورد دست آلوده به اسپرم با واژن
اگر روی دست خود فرد یا شریک جنسی او مایع منی وجود داشته باشد و با آن دست ناحیه واژن لمس شود، باز هم امکان بارداری وجود دارد. تنها راه جلوگیری از این اتفاق، شستن دست قبل از تماس با واژن است و حتی پاک کردن دست با دستمال هم از بارداری به‌طور کامل جلوگیری نمی‌کند.
رسیدن مایع منی به محیط واژن و بارداری از طریق تماس دست، تحریک با انگشت یا برخورد آلت تناسلی با واژن نیز امکان‌پذیر است.
بارداری با پیشاب
پیشاب مایعی است که به طور غیرارادی قبل از انزال از بدن خارج می‌شود. این مایع اگرچه بیشتر نقش روان‌کنندگی را بازی می‌کند، اما ممکن است حاوی اسپرم هم باشد. نتیجه یک پژوهش علمی روی مردان نشان داده است که در ۱۷ درصد موارد، پیشاب حاوی اسپرم‌هایی است که به اندازه کافی تحرک دارند تا بتوانند خود را به تخمک‌ها برسانند و باعث بارداری شوند.
در یک مطالعه دیگر معلوم شد که پیشاب ۴۱ درصد از شرکت‌کننده‌ها حاوی اسپرم است که در ۳۷ درصد موارد، این اسپرم‌ها سالم و دارای قابلیت باروری بودند. همانطور که مشخص است، نتایج پژوهش‌ها درباره درصد اسپرم در پیشاب متفاوت است و برای نتیجه‌گیری دقیق‌تر، نیاز به پژوهش‌های بیشتری وجود دارد.
بااین‌حال، مسئله واضح این است که احتمال بارداری با پیشاب اگرچه اندک است، اما در عمل صفر نیست. خیلی از افراد برای پیشگیری از بارداری، از روش طبیعی (خارج‌کردن آلت از واژن پیش از انزال) استفاده می‌کنند. باید گفت در صورت استفاده از این روش، به دلیل احتمال وجود اسپرم در پیشاب همچنان امکان بارداری (با احتمال ۴ درصد) وجود دارد.
اگر دخول انجام نشده باشد ولی پیشاب به هر شکلی با واژن برخورد کند (برای مثال دست یا آلت تناسلی آلوده به پیشاب با واژن تماس پیدا کند) احتمال بارداری در عمل خیلی‌خیلی کم است. بااین‌حال، هیچ‌چیز در دنیای علم، قطعی نیست و نمی‌توان گفت این احتمال صفر درصد است.
احتمال بارداری از طریق رابطه مقعدی
مقعد و رحم هیچ ارتباط داخلی با هم ندارند؛ بنابراین امکان اینکه اسپرم‌ها از داخل مقعد وارد رحم شوند، خود را به تخمک‌ها برسانند و آن‌ها را بارور کنند صفر است. اما نباید فراموش کرد که دهانه مقعد و دهانه واژن در فاصله بسیار نزدیکی از هم قرار دارند؛ پس این امکان وجود دارد که در حین رابطه مقعدی، مقداری از مایع منی که از قبل روی پوست وجود دارد یا در طول رابطه از آلت تناسلی خارج می‌شود، به‌صورت تصادفی به واژن برخورد کند و وارد کانال واژن شود.
از آنجا که حتی وجود یک اسپرم هم برای لقاح کافی است، می‌توان گفت احتمال بارداری تصادفی از طریق رابطه مقعدی نیز وجود دارد. به‌خصوص هرچه از انزال مدت‌زمان کمتری گذشته باشد، احتمال زنده ماندن و حرکت اسپرم‌ها به سمت رحم بیشتر می‌شود.
احتمال بارداری از طریق لباس
درصورتی‌که در طول رابطه خود فرد، شریک جنسی او یا هر دو شلوار پوشیده باشند و انزال اتفاق بیفتد، حرکت اسپرم‌ها از چند لایه لباس به سمت واژن در عمل غیرممکن است و امکان بارداری وجود ندارد. بااین‌حال اگر لباس زیرکاملاً آغشته به مایع منی شود و در تماس مستقیم با واژن قرار بگیرد، احتمال خیلی‌خیلی کمی وجود دارد که اسپرم‌ها بتوانند وارد واژن شوند.
احتمال بارداری از طریق رابطه دهانی
بارداری تنها وقتی اتفاق می‌افتد که اسپرم وارد واژن شود؛ بنابراین رابطه دهانی نمی‌تواند باعث بارداری شود. حتی اگر مایع منی بلعیده شود یا فرد با دهان خود اندام‌های جنسی شریک خود را تحریک کند، بارداری اتفاق نخواهد افتاد.
استفاده از کاندوم برای پیشگیری از انتقال عفونت‌های مقاربتی، حتی در صورت برقراری رابطه مقعدی و دهانی هم الزامی است.
جمع‌بندی
میزان احتمال بارداری بدون دخول، به عوامل مختلفی از جمله روز چرخه قاعدگی و استفاده از روش‌های پیشگیری مثل قرص‌های ضدبارداری و کاندوم بستگی دارد. (البته وقتی درباره استفاده از روش‌های پیشگیری صحبت می‌کنیم، منظور استفاده صحیح است.)
در جدول زیر می‌توانید احتمال بارداری بدون دخول را تحت شرایط مختلف مشاهده کنید.
| موقعیت | احتمال بارداری | توضیح |
| ۳ روز قبل از تخمک‌گذاری | بیشترین میزان احتمال بارداری | در این روزها از مواجهه با مایع منی و پیشاب، بدون رعایت نکات پیشگیری اجتناب کنید. |
| دوره تخمک‌گذاری | احتمال بارداری نسبت به قبل از تخمک‌گذاری کمتر است. | طول عمر اسپرم در رحم ۳ الی ۵ روز و طول عمر یک تخمک ۱۲ الی ۲۴ ساعت بعد از تخمک‌گذاری است؛ بنابراین امکان مواجهه تخمک با اسپرم همچنان وجود دارد. |
| در دوره پریود | احتمال بارداری کم است اما صفر نیست. | در صورت عدم استفاده از روش‌های پیشگیری، لقاح تخمک و اسپرم در هر زمانی از چرخه قاعدگی امکان‌پذیر است. |
| استفاده از کاندوم | احتمال بارداری در صورت استفاده از کاندوم مردانه طی یک سال ۲ درصد و در صورت استفاده از کاندوم زنانه ۵ درصد است. یعنی از هر ۱۰۰ نفر که از کاندوم مردانه استفاده می‌کنند، ۲ نفر ممکن است طی یک سال باردار شوند. | در صورت عدم استفاده درست از کاندوم احتمال بارداری وجود دارد. |
| استفاده از IUD | احتمال بارداری در اولین سال استفاده از IUD حدود ۱ درصد است. | تاثیرگذاری IUD با گذشت زمان کم می‌شود و باید نسبت به تعویض آن اقدام کرد. |
| بعد از وازکتومی | احتمال بارداری یک سال بعد از انجام عمل ۱ درصد است. | تا چند هفته بعد از عمل (حدود ۱۶ هفته) همچنان احتمال بارداری وجود دارد و باید از روش‌های پیشگیری استفاده شود. |
| بعد از زایمان | احتمال بارداری در خانم‌هایی که بعد از زایمان نوزاد خود را با شیر مادر تغذیه می‌کنند و هنوز پریود نشده‌اند، تا حداکثر ۶ ماه بعد از زایمان حدود ۲ درصد است. | پیش‌بینی زمان اولین تخمک‌گذاری بعد از زایمان سخت است. |
پیشگیری از بارداری پیش از رابطه
احتمال بارداری بدون دخول در صورت استفاده از روش‌های پیشگیری مناسب، تا حد زیادی کم می‌شود. در این بخش به روش‌های پیشگیری از بارداری می‌پردازیم که قبل از رابطه باید در نظر گرفته شوند.
پیشگیری از بارداری با روش‌های بدون نسخه
روش‌های پیشگیری از بارداری بدون دخول که نیاز به نسخه پزشک ندارند عبارت‌اند از:
- انواع کاندوم‌های زنانه و مردانه
- حلقه‌های هورمونی و دیافراگم‌های واژینال ضدبارداری
- انواع محصولات اسپرم کش
- اسفنج ضدبارداری
- تنظیم تقویم قاعدگی (عدم برقراری رابطه جنسی در روزهای تخمک‌گذاری فعال)
پیشگیری از بارداری با تجویز پزشک
از جمله روش‌های پیشگیری از بارداری بدون دخول که نیاز به مجوز پزشک دارند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
با استفاده از انواع روش‌های پیشگیری از بارداری می‌توانید احتمال بارداری ناخواسته و بدون دخول را کاهش دهید.
پیشگیری از بارداری بعد از رابطه
باوجود استفاده از روش‌های پیشگیری قبل از رابطه، باز هم ممکن است بارداری ناخواسته اتفاق بیفتد. در ادامه به راهکارهای پیشگیری از بارداری بدون دخول بعد از رابطه اشاره می‌کنیم.
چطور بفهمیم مایع منی وارد واژن شده؟
از جمله نشانه‌های ورود مایع منی به واژن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- جا ماندن یا پاره شدن کاندوم در واژن بعد از خارج‌کردن آلت تناسلی
- نشت مایع منی از داخل واژن به بیرون
- مشاهده مایع منی در ورودی و اطراف واژن
- خارج‌شدن پیشاب از آلت تناسلی
شستشوی واژن
برای پاک‌کردن مایع منیِ باقی‌مانده روی بدن و جلوگیری از ابتلا به عفونت، لازم است بعد از رابطه واژن را بشویید. بهتر است برای شست‌وشوی واژن از صابون یا سایر پاک‌کننده‌های غیر‌معطر و ملایم استفاده کنید تا به محیط اسیدی واژن آسیب وارد نشود. لازم به یادآوری است که با شستن واژن، احتمال بارداری به‌طور کامل از بین نمی‌رود؛ چرا که ممکن است برخی از اسپرم‌ها پیش از آن توانسته باشند خود را به محیط داخلی رحم برسانند.
همچنین استفاده از دوش واژینال (شستن داخل واژن) و ژل‌های شست‌وشوی واژن به دلیل از تعادل خارج کردن مقدار باکتری‌های مفید واژن و افزایش احتمال ابتلا به عفونت، توصیه نمی‌شود. ضمن اینکه دوش واژینال هم نمی‌تواند به اسپرم‌هایی که وارد رحم شده‌اند دسترسی پیدا کند و آن‌ها را از بین ببرد.
ادرار کردن
برخلاف تصور عموم مردم، ادرار کردن بعد از رابطه کمکی به خارج کردن اسپرم‌ها از واژن نمی‌کند. علت هم این است که مجرای خروجی ادرار در خانم‌ها با مجرای واژن که اسپرم‌ها از آن عبور می‌کنند کاملاً متفاوت است.
ادرار کردن و شستن واژن بعد از رابطه هیچ تاثیری در از بین بردن احتمال بارداری و کشتن اسپرم‌ها ندارد.
مصرف قرص اورژانسی
همانطورکه گفتیم اگر به‌صورت ناخواسته مایع منی وارد واژن شده باشد، استفاده از دوش واژینال، شست‌وشو یا ادرار کردن کمکی به پیشگیری از بارداری نخواهد کرد. در این شرایط بهتر است از روش‌های اورژانسی پیشگیری از بارداری استفاده کنید.
این قرص‌ها برای اینکه بتوانند از بارداری پیشگیری کنند باید در زودترین زمان ممکن بعد از رابطه (حداکثر تا ۷۲ ساعت بعد) مصرف شوند. همچنین به دلیل عوارض مختلفی که قرص‌های اورژانسی دارند (لکه‌بینی، بی‌نظمی پریود، حالت تهوع و استفراغ، سرگیجه، خستگی و …)، مصرف آن‌ها نباید به‌عنوان یک روش دائمی پیشگیری انتخاب شود؛ بلکه فقط در موارد لزوم و زمانی که استفاده از سایر روش‌های پیشگیری فراموش شده است باید مصرف شوند.
از کجا بفهمیم بدون دخول باردار شده‌ایم؟
اگر بعد از رابطه محافظت‌نشده و علی‌رغم رعایت نکات پیشگیری همچنان نگران بارداری هستید، می‌توانید با بررسی علائم خود یا انجام تست بفهمید که آیا باردار هستید یا نه.
علائم بارداری بدون دخول
علائم بارداری بدون دخول فرقی با علائم معمول بارداری ندارد. از جمله علائم اولیه بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تست بی بی چک
برای اطمینان از بارداری می‌توانید از تست‌های بارداری خانگی (بی بی چک) استفاده کنید. این تست‌ها دقت بالایی در تشخیص دارند و معمولاً یک روز بعد از عقب افتادن پریود، می‌توانند بارداری را تشخیص بدهند. البته گاهی ممکن است میزان هورمون‌های بارداری در بدن شما هنوز به میزان کافی نرسیده باشد و تست جواب منفی کاذب را نشان بدهد (یعنی با اینکه باردار هستید جواب تست منفی شود)؛ برای اطمینان از این مورد، اگر یک روز پس از عقب افتادن پریود تست شما منفی شد، بهتر است تست را یک هفته بعد دوباره تکرار کنید.
کلام آخر دکترساینا
در هر انزال، میلیون‌ها اسپرم از آلت تناسلی خارج می‌شوند که فقط حضور یکی از آن‌ها برای انجام لقاح کافی است؛ بنابراین بارداری بدون دخول اتفاقی است که اگرچه شاید در نگاه اول امکان‌پذیر نباشد، اما بسیاری از زوج‌ها را در جهان غافل‌گیر کرده است. با رعایت نکات پیشگیری از بارداری مثل استفاده از کاندوم، می‌توانید در عین حفظ سلامت خود و شریک جنسی‌تان، از بارداری ناخواسته هم جلوگیری کنید.
برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بهترین پزشکان و روان‌شناسان مشاوره آنلاین پزشکی متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.
سوالات متداول
احتمال بارداری بدون دخول هرچند اندک است، اما صفر نیست. این احتمال بسته به نحوه استفاده از روش‌های پیشگیری و روز چرخه قاعدگی متفاوت است.
بله؛ این احتمال اندک است اما صفر نیست.
بله؛ سالم‌بودن هایمن یا در اصطلاح عام پرده بکارت مانعی برای ورود اسپرم به داخل واژن و بارداری نیست.
خیر؛ بارداری ممکن است بدون دخول و از راه رابطه مقعدی، پیشاب، انزال روی یا نزدیک واژن و برخورد دست آلوده به منی با واژن هم اتفاق بیفتد.
خیر؛ ناف یک عضو خارجی بدن است و امکان انتقال اسپرم را به رحم ندارد.