اگر در پریود حمام بروی یا واژنت را با آب بشویی نازا می‌شوی! برای حفظ بهداشت قاعدگی باید داخل واژنت را با آب بشویی وگرنه دچار عفونت می‌شوی! اگر در این دوره ورزش کنی دچار خونریزی شدید می‌شوی! این‌ها شایعاتی هستند که در فرهنگ‌های مختلف در سراسر دنیا درباره پریود زنان دهان‌به‌دهان می‌چرخند؛ اما متاسفانه درباره درست یا غلط بودن آن‌ها هنوز آگاهی کمی وجود دارد. در این مطلب درباره بهترین روشهای حفظ بهداشت قاعدگی صحبت کرده و درستی یا نادرستی این باورها را بررسی می‌کنیم.
فهرست آنچه می‌خوانید:
منظور از بهداشت قاعدگی (Menstrual Hygiene) چیست؟
بهداشت قاعدگی به مجموعه‌ای از کارهایی گفته می‌شود که برای پاکیزه نگه‌داشتن بدن و پیشگیری از بیماری‌ها در دوره خونریزی پریود انجام می‌شوند.
به گفته وبسایت CDC:
دوران قاعدگی (پریود) یکی از اتفاقات معمولی است که روزانه میلیونها زن در سراسر جهان آن را تجربه می‌کنند. حفظ بهداشت قاعدگی و تمرین نحوه رعایت آن، باعث جلوگیری از عفونت و بروز بیماری‌های بعدی می‌شود و از سختیهای این دوران میکاهد.
چرا رعایت بهداشتِ پریودی اهمیت دارد؟
بخشی از خونی که هنگام پریود از واژن خارج می‌شود، روی ناحیه خارجی واژن، بین کشاله ران‌ها یا سایر قسمت‌های نزدیک به ورودی واژن می‌نشیند. اگر این خون به‌موقع تمیز نشود، به محیطی برای رشد باکتری‌ها و ایجاد عفونت تبدیل می‌شود. همچنین عوض‌نکردن به‌موقع کاپ قاعدگی یا نوار بهداشتی هم می‌تواند باعث بدبو شدن بدن شود و هم زمینه ابتلا به عفونت‌های واژن و مجاری ادراری را فراهم می‌کند.
ازین‌گذشته، خونریزی و احساس کثیف بودن می‌تواند باعث تشدید احساسات منفی و ناآرامی در دوره پریود شود. رعایت بهداشت و شست‌وشوی مداوم کمک می‌کند تا این احساس ناخوشایند در شما کمتر شود.
رعایت نکات بهداشتی در دوره پریود از ایجاد بوی بد و عفونت‌های دستگاه تناسلی و مجاری ادراری پیشگیری می‌کند. همچنین به شما کمک می‌کند تا این دوره را با حس بهتری نسبت به بدن خود پشت سر بگذارید.
نکات بهداشتی که در دوران قاعدگی باید رعایت کنید
برای حفظ بهداشت بدن در دوران قاعدگی به توصیه‌های زیر توجه کنید:
1. نکات بهداشتی تعویض پد، تامپون یا کاپ قاعدگی
- شستن دست‌ها: برای جلوگیری از انتقال آلودگی‌ها، دست‌هایتان را قبل و بعد از استفاده از توالت يا تعویض نوار بهداشتی، تامپون یا کاپ بشویید.
- دور انداختن صحیح پد بهداشتی و تامپون: بعد از تعویض نوار بهداشتی یا تامپون آن‌ها را داخل چاه توالت نیندازید و در سطل زباله یا کف توالت رها نکنید. بلکه ابتدا آن‌ها را تا کنید، سپس داخل دستمال توالت، روزنامه، پلاستیک، کاغذ باطله یا بسته‌بندی خود نوار بهداشتی بپیچید و در سطل زباله بیندازید.
2. زمان تعویض محصولات بهداشتی
- تعویض پد: حتی اگر خونریزی کمی دارید و نواربهداشتی‌تان کثیف نشده است، آن را هر ۳ الی ۴ ساعت عوض کنید. اگر خون‌ریزی‌تان شدیدتر است باید پد را زودتر عوض کنید.
- تعویض تامپون: تامپون باید هر ۴ الی ۸ ساعت عوض شود. استفاده از یک تامپون به مدت بیشتر از ۸ ساعت اصلاً توصیه نمی‌شود.
- تخلیه کاپ قاعدگی: کاپ قاعدگی خود را روزی یک یا دو بار خالی کرده و آن را خوب تمیز کنید. بعد از اتمام دوره قاعدگی نیز آن را خوب شسته و یک الی دو دقیقه در آب در حال جوش قرار دهید.
- شورت‌های مخصوص پریود: زمان تعویض شورت پریود به جنس الیاف آن و حجم خونریزی شما بستگی دارد. اگر از شورت به‌تنهایی استفاده می‌کنید، بهتر است هر ۱۲ ساعت یا زودتر (اگر خونریزی شدید است.) آن را عوض کنید و بشویید.
عوض‌نکردن به‌موقع تامپون و کاپ قاعدگی یا استفاده از تامپون‌هایی که جذب خیلی زیادی دارند، ممکن است باعث ایجاد عارضه نادر اما بسیار خطرناکی به نام «سندرم شوک سمی» شود. این سندرم می‌تواند باعث علائمی مثل تب خیلی شدید، درد عضلانی، استفراغ و تهوع، اسهال، بثورات پوستی، نارسایی کلیوی و ازکارافتادن سایر اعضای بدن شود.
3. نکات کلی در دوران قاعدگی
- پوشیدن لباس زیر مناسب: لباس زیرهایی را که تنگ هستند یا در آن‌ها از الیاف پلاستیکی استفاده شده است نپوشید. این لباس‌ها رطوبت را جذب می‌کنند و فضای مناسبی برای رشد باکتري‌ها و قارچ‌ها هستند. بهتر است نه‌تنها در دوره پریود، بلکه در همه روزهای ماه از لباس‌های نخی قابل تهویه با الیاف طبیعی استفاده کنید.
- تعویض منظم محصولات بهداشتی: برای پیشگیری از عفونت، بوگرفتن بدن و ایجاد عوارض خطرناکی مثل سندرم شوک سمی، نوار بهداشتی، تامپون و کاپ قاعدگی را به‌موقع عوض کنید.
- پاکیزه نگه داشتن ناحیه تناسلی: ناحیه تناسلی خود را هرروز و هربار که توالت می‌روید بشویید. همچنین بعد از هربار شستن باید آن را از سمت جلو به عقب خشک کنید. (خشک‌کردن بدن از عقب به جلو باعث انتقال باکتری‌های مقعد به واژن می‌شود.) برای پاک‌کردن ناحیه تناسلی، آب به‌تنهایی کافی است. استفاده از شوینده‌های شیمیایی برای شستن این ناحیه، می‌تواند تعادل pH بدن را به هم بزند و باعث ابتلا به عفونت شود. دقت کنید که ناحیه داخلی واژن، خود به‌صورت طبیعی پاکیزه می‌شود و اصلاً نیاز به شست‌وشو ندارد.
- استفاده از محصولات غیرمعطر: نوار بهداشتی و دستمال معطر یا محصولات بهداشتی مثل اسپری و عطر می‌توانند باعث ایجاد حساسیت و التهاب پوست شوند. همچنین روی pH واژن نیز اثر می‌گذارند و باعث عفونت می‌شوند.
- نوشیدن مایعات کافی: وقتی آب و مایعات کافی می‌خورید، بدن مواد مضر را راحت‌تر از طریق ادرار دفع می‌کند؛ بنابراین احتمال ابتلا به عفونت‌ها کمتر می‌شود.
- شست‌وشوی صحیح لباس زیر: شورت پریود و سایر لباس‌های زیر را به‌تنهایی بشویید و آن‌ها را کنار بقیه لباس‌هایتان قرار ندهید.
شایعات و باورهای غلط درباره بهداشت قاعدگی
باورهای غلطی که درباره پریود در جامعه وجود دارد، باعث شده است خیلی از افراد نادانسته خود را در معرض ابتلا به بیماری‌ها قرار دهند. از جمله شایعاتی که خیلی از افراد درباره آن‌ها از پزشکان می‌پرسند، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
برای تمیز کردن واژن از دوش واژینال استفاده کنم؟
بعضی از خانم‌ها سعی می‌کنند با محصولات مخصوص دوش واژینال یا شلنگ آب داخل واژن خود را بشویند. باید گفت این کار نه‌تنها در دوره پریود، بلکه در هر زمان دیگری صددرصد اشتباه است. داخل واژن به کمک تعادل میزان اسیدیته (pH) به‌صورت طبیعی تمیز نگه داشته می‌شود. باکتری‌ها و قارچ‌های مفیدی که در واژن وجود دارند به همراه هورمون‌ها تلاش می‌کنند میزان pH را در حالت نرمال نگه دارند.
هروقت اتفاقی در بدن بیفتد که مقدار pH را از حالت طبیعی خارج کند، باکتری‌ها و قارچ‌ها شروع به رشد غیرطبیعی می‌کنند؛ در نتیجه عفونت باکتریایی واژن و عفونت قارچی واژن اتفاق می‌افتند. یکی از دلایلی که این pH را تغییر می‌دهد دوش واژینال و استفاده از محصولات شوینده معطر است.
آیا حمام کردم در دوران قاعدگی ضرر دارد؟
یک باور رایج درباره پریود این است که حمام‌کردن با آب داغ باعث تشدید خونریزی می‌شود. همچنین برخی افراد معتقد هستند فرورفتن در وان آب در دوره پریود باعث قطع خونریزی می‌شود. برخی دیگر نیز می‌گویند حمام‌کردن در پریود باعث نازایی می‌شود.
باید گفت همه این باورها کاملاً اشتباه هستند! در واقع حمام‌کردن، دوش‌گرفتن یا فرورفتن در وان حمام در دوران پریود نه‌تنها بی‌ضرر است، بلکه فوایدی هم دارد؛ از جمله:
- پیشگیری از عفونت‌های واژینال و مجاری ادراری
- کاهش بوی بد واژن
- رهاسازی عضله‌ها و کاهش گرفتگی شکم و درد کمر
- بهبود سردرد پریود
- آرام‌بخشی و کمک به خواب بهتر
آیا ورزش کردن در دوران قاعدگی ضرر دارد؟
برخلاف شایعه‌ها، ورزش‌کردن در پریود نه‌تنها ضرر ندارد؛ بلکه به کاهش درد و سایر علائم ناخوشایند دوره پریود مثل خستگی، افسردگی پریودی (PMDD)، نوسان خلق (PMS)، بی‌قراری، نفخ و حالت تهوع هم کمک می‌کند. بهتر است در دوره پریود ورزش‌های زیر را انجام دهید:
- پیاده‌روی
- هرگونه ورزش هوازی که به‌صورت سبک انجام شود (دوچرخه‌سواری، دویدن و غیره)
- تمرین‌های مقاومتی (در این دوره تعداد وزنه‌ها را کمتر از حالت معمول قرار دهید.)
- ورزش‌های کششی و نرمش (پیلاتس، یوگا، تای چی و غیره)
همچنین در این دوره از ورزش‌های خیلی سنگین یا طولانی پرهیز کنید. اگر حین ورزش احساس کردید درد و گرفتگی پریود بدتر شده است از ادامه آن صرف‌نظر کرده و استراحت کنید.
نکات مهم بهداشت قاعدگی بعد از ورزش:
- از کاپ، تامپون یا نوار بهداشتی استفاده کنید که نشتی نداشته باشد و با آن راحت باشید.
- همراه خود نوار بهداشتی اضافه به باشگاه ببرید.
- بعد از تمرین دوش بگیرید و لباس زیر و نوار بهداشتی خود را عوض کنید.
ورزش‌کردن، حمام‌کردن و دوش‌گرفتن در دوره پریودی ضرری برای بدن ندارد و باعث مشکلاتی مثل نازایی یا شدید شدن خونریزی نمی‌شود. حمام آب گرم و ورزش سبک به کاهش درد پریود و بهبود علائم ناخوشایند روحی کمک می‌کند.
چطور پریود سالم‌تری داشته باشم؟
- داشتن تقویم قاعدگی: بی‌نظمی پریود ممکن است ناشی از وجود یک مشکل در بدن باشد. به همین دلیل بهتر است تاریخ دقیق شروع و پایان پریود خود را ثبت کنید.
- ویزیت سالانه زنان: انجام آزمایش‌های دوره‌ای زنان (پاپ‌اسمیر، معاینه لگن، معاینه پستان‌ها و غیره) به پزشک کمک می‌کند تا بیماری‌ها را زودتر از اینکه باعث مشکل جدی شوند تشخیص دهد.
- داشتن تغذیه سالم
- ورزش کردن
تغذیه دوران قاعدگی
ظاهرشدن علائم ناخوشایند دوران قاعدگی مثل درد و گرفتگی شکم و کمر، سردرد، نوسان خلق، نفخ و یبوست، اسهال و غیره قابل‌پیشگیری نیست؛ اما با رعایت رژیم غذایی مناسب میتوان این علائم را کاهش داد.
| این غذاها را بیشتر میل کنید. | مصرف این غذاها را کم کنید. |
| غذاهای حاوی اسید چرب امگا ۳ که دارای خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی هستند (مثل ماهی) |
غذاهای آماده و فرآوری‌شده (مثل کنسرو و کمپوت، همبرگر، غذاهای یخ‌زده، سوسیس و کالباس و غیره) |
| شکلات تلخ (در حد تعادل) |
آب‌نبات، کیک و بیسکویت و سایر هله‌هوله‌های شیرین |
| بلغور جوی دوسر و کینوآ (حاوی ویتامین A، ویتامین B، منیزیم و آهن فراوان) |
الکل |
| هندوانه، انجیر و آلو (کمک به بهبود درد و نفخ و آب‌رسانی به بدن) |
مواد غذایی تند |
| مرکبات (حاوی ویتامین سی و فیبر و کمک به بهبود نوسان خلق، نفخ و آب‌رسانی به بدن) |
مصرف زیاد قند و نمک |
| تخم‌مرغ (حاوی آهن، ویتامین B، اسیدهای چرب ضروری و پروتئین) درصورتی‌که نفخ و دل‌پیچه دارید از خوردن تخم‌مرغ آب‌پز اجتناب کنید. |
قهوه |
| سبزی‌های تازه | گوشت قرمز |
| دم‌نوش زنجبیل یا نعنا | چیپس و پفک |
| گوشت بدون چربی (بوقلمون، مرغ و غیره) |
– |
کلام آخر دکترساینا
حفظ بهداشت قاعدگی به شما کمک می‌کند تا هم روحیه بهتری داشته باشید و هم از ابتلا به بیماری‌های عفونی در امان باشید. نکات ساده‌ای مثل تعویض به‌موقع محصولات قاعدگی، شستن دست‌ها قبل و بعد توالت و تعویض نوار بهداشتی، پاکیزه نگه‌داشتن محیط خارجی واژن، تعویض لباس زیر و عدم استفاده از دوش واژینال به شما در حفظ بهداشت قاعدگی کمک می‌کند.
سوالات متداول
خیر؛ استفاده از ژل بهداشتی در این دوره می‌تواند تعادل قلیایی محیط واژن را به هم بزند و احتمال ایجاد عفونت را بالا ببرد. برای شستن محیط خارجی واژن در دوره پریود، آب و یک شوینده ملایم غیرمعطر کافی است. محیط داخلی واژن نیاز به شست‌وشو ندارد.
خیر؛ خون پریود فرقی با خونی که از سایر بخش‌های بدن خارج می‌شود ندارد. این خون فقط به این دلیل از بدن دفع می‌شود که بارداری اتفاق نیفتاده است؛ در نتیجه دیواره رحم فرومی‌ریزد. این دیواره هر ماه خود را آماده بارداری و نگهداری از جنین می‌کند. همچنین تیره یا روشن بودن رنگ خون نشان‌دهنده کثیفی یا تمیز بودن آن نیست. (این مطلب درباره نجاست خون از دیدگاه مذهبی صدق نمی‌کند.)
| موضوع | بهداشت قاعدگی |
| علت | · پیشگیری از عفونت
· پیشگیری از ایجاد بوی بد · حفظ روحیه |
| نکات مهم | · شستن دست‌ها
· دور انداختن صحیح پد بهداشتی و تامپون · پوشیدن لباس زیر نخی · تعویض منظم محصولات بهداشتی · پاکیزه نگه‌داشتن ناحیه تناسلی · استفاده از محصولات غیرمعطر · عدم استفاده از دوش واژینال · نوشیدن مایعات کافی · شست‌وشوی صحیح لباس زیر |
| زمان تعویض محصولات قاعدگی | · پد: هر ۳ الی ۴ ساعت (یا زودتر درصورتی‌که خونریزی شدید است.)
· تامپون: هر ۴ الی ۸ ساعت · کاپ قاعدگی: روزی یک یا دو بار · شورت‌های مخصوص پریود: هر ۱۲ ساعت یا زودتر (اگر از شورت معمولی استفاده می‌کنید.) |
| باورهای غلط | · مفیدبودن دوش واژینال برای بهداشت واژن
· ضرر داشتن حمام، دوش و وان آب گرم · ضرر داشتن ورزش در قاعدگی |